Niech Pan, Bóg nasz, będzie z nami, jak był z naszymi ojcami, niech nas nie opuści ani nas nie porzuci, Niech raczej skłoni nasze serca ku sobie, abyśmy postępowali wszystkimi jego drogami, przestrzegając jego przykazań i ustaw, i praw, jakie nadał naszym ojcom,

I Kr, 8,57-58

13 kwietnia 2014 r. - Dzień Niedzieli Palmowej przejdzie w dziejach parafii ewangelicko-augsburskiej do  historii. Tego dnia odbyła się bowiem po ponad rocznym remoncie wnętrz rekonsekracja budynku kościoła.

Toruński kościół ewangelicki został wybudowany w 1904 r. i służył do 1945 r. miejscowej niemieckojęzycznej parafii kalwińskiej podporządkowanej pod superintendenturę Poznań II. Ewangelickiego Kościoła Unijnego. Ze względu na małą liczebność i brak stałego duchownego był on użytkowany sporadycznie i często wynajmowany dla innych konfesji oraz wojska. Polscy ewangelicy, którzy osiedlali się w Toruniu od 1920 r. korzystali wówczas z gościny niemieckojęzycznej parafii staroluterańskiej posiadającej kaplicę przy ulicy Strumykowej 8.

Gdy w 1945 r. niemieccy ewangelicy należący zarówno do Ewangelickiego Kościoła Unijnego jak i Kościoła Ewangelicko-Luterańskiego (staroluterańskiego) opuścili Toruń polska społeczność ewangelicka uzyskała od władz miejskich kaplicę przy Strumykowej oraz kalwiński kościół przy ulicy Wały im. gen. Władysława Sikorskiego.

Od 1945 r. Polska Parafia Luterańska stała się więc depozytariuszem tradycji reformacyjnej Torunia, która trwa w tym mieście nieprzerwanie od lat. 20 XVI wieku.

Użytkowany kościół został wybudowany na bardzo niestabilnym gruncie, na dawnej, zasypanej fosie miejskiej. Pod fragmentem kościoła płynie zaś ujęta w podziemnym korytarzu rzeka Bacha. Obok kościoła znajduje się także ruchliwa ulica po której jeżdżą także tramwaje. Wszystkie te czynniki działające przez lata wpłynęły na stan i konstrukcję budynku. Parafia ze względu wynikające z powyższych przyczyn bardzo wysokie koszty remontu przez wiele lat nie była jednak w stanie podjąć się dzieła generalnego remontu. Dopiero gdy pojawiły się fundusze unijne parafia przygotowała bardzo pracochłonną, szczegółową dokumentację i po przejściu wszystkich etapów procedur kwalifikacyjnych uzyskała stosowne dofinansowanie w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego.

Prace remontowe w budynkach parafialnych rozpoczęły się już jednak dużo wcześniej. W 2012 r. gruntownemu remontowi została poddana kaplica znajdująca się na toruńskiej starówce przy ulicy Strumykowej. W sierpniu 2012 r. wymieniona została tam podłoga, osuszone ściany, a remontowi poddane zostały także empory, którym przywrócono oryginalną kolorystykę. Na ołtarz powrócił po renowacji stary obraz Jezusa Chrystusa, który znajdował się tam do 1945 r. Zmianie uległa także elewacja zewnętrzna, a w grudniu 2013 r. wymieniono wszystkie okna kaplicy.

1 lutego 2013 r. rozpoczął się remont wnętrza kościoła. Podczas niego, m.in. zmniejszono zawilgocenie ścian, wzmocniono ich konstrukcję, usunięto pęknięcia sklepień, dokonano remontu empory oraz wymieniono posadzkę. Wzmocnienie posadowienia ścian zakrystii oraz wymieniono i wzmocniono schody w prezbiterium. Remontowi poddano schody i poszczególne kondygnacje wieży dzwonnej. Położono nowa instalację elektryczną, a organy poddano kompletnemu remontowi wraz z całkowitą wymianą zepsutych i uzupełnieniem brakujących elementów.  Dla potrzeb osób niepełnosprawnych, w ramach projektu, został również zakupiony schodołaz. W kruchcie wejściowej została położona posadzka historyczna.

Podczas prac remontowych dokonano także cennego znaleziska. Pod podłogą schodów wieży znaleziono mocno zniszczoną dębową tablicę upamiętniającą poległych podczas I wojny światowej członków parafii kalwińskiej. Została ona pieczołowicie odrestaurowana.

W tym czasie renowacji uległ także, w ramach programu „Dziedzictwo kulturowe województwa kujawsko-pomorskiego”,  XVII wieczny obraz „Adoracja Baranka”, który do 1945 r. znajdował się w ewangelickim kościele św. Trójcy na Rynku Nowomiejskim (dziś jest tam siedziba Fundacji Tumult).

Po 14 miesiącach prac w Niedzielę Palmową  13 kwietnia świątynia ponownie przywitała swoich wiernych oraz przybyłych licznie gości. Obecni byli: bp. diecezji pomorsko-wielkopolskiej ks. prof. Marcin Hintz, proboszcz parafii ewangelicko-augsburskiej w Toruniu ks. Jerzy Molin, duchowni diecezji pomorsko-wielkopolskiej (ks. kmdr Marek Loskot, ks. Michał Walukiewicz, ks. Marcin Kotas, ks. Waldemar Wunsz oraz warszawskiej (ks. Paweł Meler). Wśród zaproszonych gości ekumenicznych nie zabrakło biskupa diecezji toruńskiej Kościoła rzymskokatolickiego ks. dr Andrzeja Suskiego, przewodniczącego kujawsko-pomorskiego oddziału Polskiej Rady Ekumenicznej ks. Janusza Olszańskiego z Bydgoszczy, proboszcza parafii prawosławnej w Toruniu ks. Mitrata płk Mikołaja Hajduczenię oraz ks. prałata Grzegorza Karolaka z Ciechocinka, ks. prałata Stanisława Kardasza i ks. prałata Józefa Nowakowskiego.

Z władz państwowych i samorządowych przybyli zaś: wicemarszałek Senatu Jan Wyrowiński, poseł na Sejm RP Jan Krzysztof Ardanowski, prezydent Torunia Michał Zaleski przewodniczący Rady Miasta Torunia Marian Frąckiewicz oraz przedstawiciele Marszałka Województwa Kujawsko-Pomorskiego. Wszyscy z przybyłych gości zabrali głos i przekazali swoje podziękowana na rzecz proboszcza ks. Jerzego Molina za przywrócenie Toruniowi, poprzez renowację, kolejnego pięknego zabytku. Wśród gości znaleźli się również pracownicy naukowi wyższych uczelni Torunia, konserwatorzy, oraz delegaci z sąsiednich Parafii. Wnętrze odremontowanego kościoła faktycznie robiło wrażenie nie tylko na zaproszonych dostojnych gościach ale i na zwykłych odbiorcach, którzy bardzo licznie (zabrakło nawet miejsc siedzących) przybyli tego dnia do kościoła.

Ukoronowaniem uroczystości stało się odsłonięcie tablicy pamiątkowej upamiętniającej duchownych pracujących w parafii od 1920 r. Po drugiej stronie kruchty wejściowej wmurowano także pamiątkową tubę upamiętniającą przeprowadzony remontdla przyszłych pokoleń.

Na Rekonsekrację przygotowany został katalog opisujący przebieg rewitalizacji obiektów oraz wypieczono pamiątkowy piernik z wizerunkiem naszego kościoła.

Po uroczystości w kościele goście udali się na poczęstunek i pokaz multimedialny do pomieszczeń parafialnych na ul. Strumykowej.

W perspektywie dalszych prac rewitalizacyjnych przewidziane jest wzmocnienie i oczyszczenie elewacji kościoła, przełożenie dachu łupkiemoraz konserwacja i restauracja witraży.

Jarosław Kłaczkow