Stanowisko Konsystorza w sprawie kodeksu Epistola
Konsystorz wypowiedział się w sprawie projektu ustawy o przekazaniu na rzecz Węgier kodeksu Epistola.
Stanowisko Konsystorza Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Rzeczypospolitej Polskiej w sprawie projektu ustawy o przekazaniu na rzecz Węgier kodeksu Epistola de laudibus augustae bibliothecae atque libri quatuor versibus scripti eodem argumento ad serenissimum Mathiam Corvinum Panoniae regem
Założone w 1568 r. protestanckie Gimnazjum Akademickie w Toruniu było jedną z wiodących uczelni wczesnonowożytnej Europy Środkowej i centrum życia kulturalnego, które przez kilka stuleci kształtowało ewangelicką świadomość i tradycję intelektualną. Jego znaczenie dla środkowoeuropejskiego protestantyzmu jest niemożliwe do przecenienia.
W zbiorach biblioteki Gimnazjum Akademickiego znajdował się bogato iluminowany miniaturami wykonanymi pod koniec XV w. przez florentyńczyka Attavantego degli Attavanti kodeks zawierający łacińskojęzyczne dzieło Naldusa Naldiusa zatytułowane Epistola de laudibus augustae bibliothecae atque libri quatuor versibus scripti eodem argumento ad serenissimum Mathiam Corvinum Panoniae regem („List o pochwałach dostojnej biblioteki i księgi czterowierszy na ten sam temat do najjaśniejszego Macieja Korwina, króla Panonii”). Początkowo księga ta należała do biblioteki króla Węgier, Macieja Korwina, a po jej rozproszeniu została nabyta pod koniec XVI stulecia przez radę miejską Torunia, by następnie wzbogacić księgozbiór Gimnazjum Akademickiego. Obecnie rękopis przechowywany jest w zbiorach Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej (Książnicy Kopernikańskiej) w Toruniu i należy do najcenniejszych kodeksów rękopiśmiennych w zasobach polskich.
Obecnie toczą się intensywne prace legislacyjne nad ustawą zakładającą przekazanie Węgrom tego rękopisu i wypłacenie przez Skarb Państwa dotychczasowemu właścicielowi (Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu) 25 milionów złotych w ramach rekompensaty. Miałoby się tak stać przy zawieszeniu przepisów ustawy z dnia 23 lipca 2003 o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, zakazującej wywozu za granicę obiektów wchodzących w skład narodowego zasobu bibliotecznego. Twórcy projektu wskazują, że jego celem jest „odwzajemnienie gestu przyjaźni, jaki stanowiło podarowanie Rzeczypospolitej Polskiej zbroi dziecięcej Zygmunta II Augusta” przez Węgry w 2021 roku.
Na temat tego projektu toczą się od pewnego czasu ożywione debaty w mediach, został on też stanowczo skrytykowany przez ekspertów: historyków sztuki, bibliotekoznawców, muzealników i innych przedstawicieli nauk humanistycznych. Uwypuklają oni w merytorycznych dyskusjach brak poszanowania dla obowiązującego porządku prawnego oraz całkowitą nieadekwatność rekompensaty wobec niemożliwej do pieniężnego oszacowania wartości rękopisu.
Zawarte w projekcie sformułowanie o „braku ścisłego związku z historią Polski” kodeksu toruńskiego budzi zdumienie i niepokój. Jeśliby uznać jego prawdziwość, trzeba by też zakwestionować związek z historią Polski Torunia oraz ewangelicyzmu. Kodeks został przed wiekami legalnie nabyty na rzecz miasta Torunia, by wzbogacić bibliotekę ewangelickej uczelni – nie został on zrabowany ani skradziony, nie można zatem rozpatrywać projektu przekazania go Węgrom w kategoriach restytucji dóbr zagarniętych.
Działania wojenne w przeszłości nie oszczędzały polskich zbiorów bibliotecznych, co w równej mierze dotyczy dziedzictwa ewangelickiego. Historia protestantyzmu w Polsce jest bardzo złożona, nierzadko tragiczna – fakt, że kodeks Naldiusa jest dziś przechowywany w Toruniu bez wątpienia stanowi świadectwo ewangelickiej przeszłości tego miasta i Polski, będąc jednym z najcenniejszych zabytków piśmiennictwa europejskiego.
Konsystorz Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Rzeczypospolitej Polskiej wyraża zatem najwyższe zaniepokojenie projektem ustawy o przekazaniu toruńskiego kodeksu Węgrom uznając, że darowizna taka wiązałaby się z niemożliwym do oszacowania zubożeniem dziedzictwa kulturowego polskiego protestantyzmu. Zwraca się więc do władz Rzeczypospolitej Polskiej z apelem o zaniechanie prac nad tym projektem.
Oświadczenie Konsystorza w sprawie agresji Rosji przeciwko Ukrainie
„Jak miłe są na górach nogi tego, który zwiastuje radosną wieść, który ogłasza pokój, który zwiastuje dobro…” Iz 52,7a
Trudno znaleźć słowa, które mogą wyrazić to, co czujemy w związku z nieusprawiedliwioną, militarną agresją Rosji przeciwko Ukrainie, w tym także przeciwko jej ludności cywilnej. Po krwawych dwóch wojnach światowych, które zostawiły Europę zniszczoną, po okrutnej wojnie na Bałkanach, oczy całego świata ponownie oglądają okrucieństwa wojny. Nieszczęście dotknęło ponownie Ukrainę, która od ośmiu lat mierzy się już z rosyjską agresją. Tym razem to atak o niepomiernie większym zasięgu i z trudnymi do przewidzenia konsekwencjami dla architektury bezpieczeństwa w Europie i świecie. Bombardowana i ostrzeliwana Ukraina przeżywa swoją pasję. Nie możemy stać obok, nie możemy być neutralnymi obserwatorami. Ukraina i Europa to nasza wspólna sprawa.
Jesteśmy poruszeni wydarzeniami rozgrywającymi się w Ukrainie i jednocześnie przerażeni skłonnością potężnych do zadawania cierpienia słabszym, siania zniszczenia i śmierci, a to w imię imperialnych ambicji, pychy i demonstracyjnego nieposłuszeństwa wobec Bożego przykazania: miłuj bliźniego swego, jak siebie samego. Owocem przemocy nie może być pokój, pojednanie i zrozumienie, a jedynie unicestwienie życia, niepokój, bezradność i chaos, niszczące dobro i wszelkie przejawy człowieczeństwa.
Nie ma alternatywy dla pokoju. Wojna jest przekleństwem, nigdy nie była i nie jest przestrzenią dobra. Wojna to wrogość, nienawiść i zamach na to, co składa się na dar życia.
Jako Konsystorz Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Rzeczpospolitej Polskiej łączymy się w modlitwie i apelach o pokój ze wszystkimi ludźmi dobrej woli, bez względu na wyznanie czy religię. Modlimy się o wiernych naszego siostrzanego Kościoła w Ukrainie, o Ukrainki i Ukraińców, uciekających przed terrorem i tych, którzy żyją obok nas w Polsce, martwiąc się o swoich najbliższych.
Wyrażamy wsparcie dla działań humanitarnych Rządu Rzeczypospolitej, Kościołów i organizacji pozarządowych wobec naszych ukraińskich Przyjaciół, którzy doświadczają obecnie niewyobrażalnego cierpienia.
Zwracamy się do parafii naszego Kościoła o modlitwę i lokalne włączanie się we wszelkie inicjatywy pokojowe, w tym konkretną pomoc humanitarną, dla Ukrainy. Bądźmy tymi, którzy nie tylko ogłaszają, ale czynią pokój, niosą ulgę w cierpieniu i są wsparciem dla potrzebujących pomocy Ukrainek i Ukraińców.
U progu Czasu Pasyjnego, w którym mówimy o drodze Jezusa Chrystusa i nas wszystkich na Golgotę, uczyńmy wszystko, aby w imieniu Zbawiciela, który odrzucał przemoc i bezwarunkowo stał się Miłością dla nas, nastał pokój, zamilkły strzały, płacz ludzi i widmo śmierci.
Warszawa, 24.02.2022
250. rocznica urodzin Samuela Bogumiła Lindego
Odezwa Bratniej Pomocy im. Gustawa Adolfa
„Dobrze czyńmy wszystkim, a najwięcej domownikom wiary”. Ga 6,10
„Wtedy Pan poruszył ducha Zorobabela, syna Szealtiela, namiestnika Judei, i ducha arcykapłana Jozuego, syna Jehosadaka, i ducha całej reszty ludu, tak że przyszli i podjęli pracę koło domu Pana Zastępów, swojego Boga”. Ag 1,14
Drogie Siostry i Bracia w Jezusie Chrystusie!
Nasz Bóg jest Bogiem cudów! On wciąż, nieustająco przez wieki porusza serca całego swojego ludu dla dobrych celów. Tego doświadczyliśmy i my w trakcie zeszłorocznej zbiórki, zorganizowanej z powodu pandemii w całkowitym zamknięciu. Poeta ks. Jan Twardowski w jednym ze swoich wierszy napisał: „kiedy Bóg zamyka drzwi, otwiera okno”. Nie mogliśmy wejść przez drzwi naszych kościołów, ale mogliśmy wspomóc dzieło Bratniej Pomocy im. Gustawa Adolfa przez okienka witryn internetowych naszych banków. I to wspomóc w sposób rekordowy!
Pozwólcie zatem, że jako zarząd podziękujemy za Waszą hojność, otwartość serc, ale również podtrzymywanie ewangelickiej tradycji Bratniej Pomocy, która pomaga w remontach naszych kościołów i plebanii.
Wierzymy, że i w tym roku Bóg poruszy serca każdej ewangelickiej rodziny. Poruszy, aby połączyć nas w geście solidarności z tymi, którzy zamierzają realizować prace remontowe w wielu parafiach, we wszystkich diecezjach naszego Kościoła.
Chcemy zabezpieczyć i doprowadzić do należytego stanu technicznego nasze kościoły, miejsca „przybytku Bożego”. Jesteśmy pewni, że nie pozostawicie naszego apelu bez odzewu.
Prosimy Was o składanie ofiar i proponujemy następujące możliwości:
1. Wpłata na listę ofiar w kościele / kancelarii parafialnej
2. Przelew na konto waszej parafii z dopiskiem – „ofiara na BPGA”
Niech Was Bóg błogosławi!
Za Zarząd
bp Marcin Makula
Transmisje nabożeństw w okresie świątecznym
28 marca (Niedziela Palmowa) – kościół w Goleszowie, TVP 3 godz. 15.50,
2 kwietnia (Wielki Piątek) – kościół Zmartwychwstania Pańskiego w Katowicach, TVP 2, godz.17.00,
4 kwietnia (Wielkanoc) – kościół Pokoju w Świdnicy, TVP 3, godz. 15.50.
Koncert Pastores i Przyjaciele
W niedzielę, w parafii w Gliwicach odbędzie się koncert zespołu Pastores i Przyjaciele, który transmitowany będzie na żywo na kanale Youtube. (Trzon zespołu stanowią duchowni Diecezji Katowickiej KEA) Zapraszamy do uczestniczenia i przesłania tej wiadomości dalej!
LINK:
https://youtu.be/tU50Wp1PT4I...
Wspomnienie zmarłych duchownych
Ostatnie dni przyniosły szereg smutnych wiadomości związanych ze śmiercią duchownych naszego kościoła.
śp. ks. Piotr Wowry - zm. 07.10.2020. Proboszcz parafii w Ustroniu, radca Konsystorza, członek Rady Diakonii, delegat do Synodu Kościoła. Inicjator i Prezes Ewangelickiego Stowarzyszenia Maria-Marta w Ustroniu, zrzeszającego osoby niepełnosprawne, ich rodziny i przyjaciół.
Śp. ks. Piotr Wowry pozostawił żonę Karinę.
Jego pogrzeb odbył się 10.10.2020 w Ustroniu.
śp. Biskup senior Jan Szarek - zm. 08.10.2020 - Zwierzchnik Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego (1991-2001), prezes Polskiej Rady Ekumenicznej, prezes Diakonii Polskiej. Inicjator powstania Centrum Misji i Ewangelizacji oraz Diakonii Kościoła.
Pozostawił syna ks. Piotra Szarka i córkę Ewę z rodzinami.
Jego pogrzeb odbędzie się w sobotę 17.10. w Bielsku Białej
Uroczystości pogrzebowe z kościoła będą transmitowane na kanale YouTube:
Link: https://www.youtube.com/watch?v=wGfUHJ1p5Oc&feature=youtu.be
śp. ks. Emil Gajdacz - zm. 13.10.2020 - emerytowany proboszcz pomocniczy parafii w Cieszynie, dyrektor Domu Opieki Emaus w Dziegielowie, duszpasterz Diakonatu Eben -Ezer.
Pozostawił żonę - diakon Helenę Gajdacz.
Jego pogrzeb odbędzie się w piątek 23 października o godz. 13:00 w kościele Jezusowym w Cieszynie.
W sobotę, 17.10.2020 o godz. 13.00 (w momencie rozpoczęcia uroczystości pogrzebowych śp. Biskupa Jana Szarka) będą bić dzwony we wszystkich naszych kościołach i kaplicach.
Dźwięk dzwonów niech będzie dla nas wezwaniem do modlitwy dziękczynnej za życie i służbę naszych przewodników wiary. Niech przypomni nam o upływającym czasie, będzie dowodem szacunku wobec Zmarłych, ale jednocześnie doda siły i wskaże na społeczność Kościoła jako miejsca pocieszenia.
Jezus mówi: "Ja jestem zmartwychwstaniem i życiem. Kto we Mnie wierzy, choćby i umarł, żyć będzie. Każdy, kto żyje i wierzy we Mnie, nie umrze na wieki." Ewangelia Jana 11, 25-26
Niedziela Trójcy Świętej
W dzisiejszą niedzielę Trójcy Św. po raz pierwszy od trzech miesięcy mogliśmy świętować społeczność Stołu Pańskiego...
Dla pp. Moniki, Anny, Błażeja i Marka był to także uroczysty dzień wstąpienia do społeczności naszej Parafii i Kościoła. Dziękujemy Wam za tę decyzję i życzymy byście pośród nas odnaleźli społeczność wiary, nadziei i miłości. Niech dobry Bóg, który postawił Was na tej drodze - wspiera Was i błogosławi!
Powrót do kościoła
Drodzy Parafianie! Bracia i Siostry w Chrystusie!
Z dniem 10.05.2020r. (niedziela) przywracamy odprawianie nabożeństw w naszym toruńskim kościele św. Szczepana. Uczestnictwo w nabożeństwach wiąże się jednak z określonymi obostrzeniami:
- Maksymalna liczba osób na nabożeństwie wynikająca z aktualnych wytycznych wynosi: 14 osób.
- Udział w nabożeństwie wiąże się z koniecznością noszenia maseczki ochronnej lub innego materiału, zasłaniającego usta i nos przez cały okres trwania nabożeństwa.
- Podczas nabożeństwa zajmowane są wyłącznie wyznaczone miejsca uwzględniające konieczność zachowania co najmniej 2-metrowego odstępu (nie dotyczy rodzin).
- Podczas nabożeństw korzystamy wyłącznie z wydrukowanych programów, lub własnych śpiewników przyniesionych z domu.
- Ze względów sanitarno - epidemiologicznych toaleta w kościele będzie wyłączona z użytku.
- Do odwołania wszystkie nabożeństwa będą nabożeństwami Słowa - tj. bez możliwości przystąpienia do Komunii Świętej. Nie odbywają się także zajęcia Szkółki Niedzielnej.
- Wszystkie osoby starsze, z chorobami współistniejącymi i mające jakiekolwiek symptomy choroby zakaźnej takie jak: gorączka, kichanie, kaszel, uczucie rozbicia i bólu w kościach prosimy o pozostanie w domach i korzystanie z przekazów ewangelickich nabożeństw za pośrednictwem mediów.
Mamy świadomość, że niniejsze obostrzenia będą dla wielu z nas niedogodne. Jednakże ciągłe przedłużanie stanu zawieszenia odprawiania nabożeństw również nie jest właściwe.
Kwestą najbardziej delikatną jest ograniczona liczba osób na nabożeństwie. Chcielibyśmy za wszelką cenę uniknąć sytuacji odsyłania do domu osób "nadliczbowych". Prosimy więc o telefoniczny kontakt z informacją o zamiarze przyjazdu na nabożeństwo. Pomoże nam to zaplanować każdą niedzielę. (W przypadku dużej ilości zgłoszeń rozważamy możliwość organizacji drugiego nabożeństwa po popołudniu).
Telefony : (56) 622 31 54 lub 605 962 850
Chcemy wznowić spotkania dla zainteresowanych protestantyzmem, ale w formie spotkań online (za pośrednictwem aplikacji Skype lub Zoom). Osoby chętne proszone są o bezpośredni kontakt z Proboszczem Parafii celem ustalenia szczegółów.
Mamy nadzieję, że przyjmiecie Państwo nasze zaproszenie, ale też ze zrozumieniem dostosujecie się do obowiązujących wytycznych. Polecając każdego i każdą z nas Bożemu prowadzeniu, pozostajemy do Waszej dyspozycji w każdej sprawie.
ks. Michał Walukiewicz
Rada Parafialna PEA Toruń
Apel ks. bp. Marcina Hintza skierowany do Parafian Diecezji Pomorsko-Wielkopolskiej KEA w RP
Szanowni Państwo,
poniżej zamieszczamy apel zwierzchnika Diecezji Pomorsko-Wielkopolskiej Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP, ks. bp. Marcina Hintza, w związku ze stopniowym odmrażaniem życia - również religijnego - po izolacji z powodu pandemii koronawirusa.
Apel Biskupa Marcina Hintza, skierowany jest do wszystkich Parafian naszej diecezji. Do pobrania również w wersji elektronicznej: APEL ks. bp. Marcina Hintza do Parafian Diecezji Pomorsko-Wielkopolskiej KEA w RP
Apel do Parafian Diecezji Pomorsko-Wielkopolskiej
Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP
Drogie Siostry i Drodzy Bracia w Chrystusie,
w biblijnym haśle na Niedzielę Misericordias Domini nasz Pan Jezus Chrystus mówi: „Ja jestem dobry Pasterz. Owce moje głosu mojego słuchają i Ja je znam, a one idą za mną”.
I my w najbliższą niedzielę jako społeczność Diecezji Pomorsko-Wielkopolskiej Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Rzeczpospolitej Polskiej chcemy się wsłuchać w słowa naszego Pana. Chcemy to uczynić z wielkanocną radością i nadzieją. Bardzo byśmy chcieli przeżyć ten dzień w naszych kościołach i kaplicach, tęsknimy za wspólnotą, szczególnie tworzoną wokół Stołu Pańskiego, gdy razem, jako zgromadzenie wierzących, przystępujemy do sakramentu komunii świętej.
Od kilku tygodni żyjemy w szczególnych warunkach, w nie do końca zrozumiałej przez nas rzeczywistości. Stan pandemii spowodował konieczną izolację, przebywamy już tak wiele dni w naszych domach, bez możliwości odczuwania szerszej społeczności. Czynimy to gorliwie w poczuciu odpowiedzialności i troski wzajemnej za życie nasze i naszych bliźnich. Mamy nadzieję, że stan zagrożenia epidemicznego powoli zmniejsza swoje rażenie i będziemy mogli bezpiecznie, stopniowo powracać do wspólnotowej egzystencji, co nie znaczy, że wszystkie dotychczas znane nam formy bycia razem zostaną przywrócone – być może część z nich, jak wielkie imprezy masowe, na długi czas będą dla nas niedostępne.
W poczuciu odpowiedzialności oraz troski o zdrowie i życie naszych bliźnich, jako Konferencja Biskupów Luterańskich, podjęliśmy w duchu jedności decyzję, by nasze kościoły otworzyć najwcześniej w niedzielę 3 maja. Rządowe rozporządzenie zezwala obecnie, by w nabożeństwie mogła uczestniczyć 1 osoba na 15m2 powierzchni kościoła lub kaplicy. Oznacza to, że chcąc otworzyć nasze kościoły, musimy przygotować się do tego również od strony logistycznej i sanitarnej – ze szczególnym uwzględnieniem środków ochrony i dezynfekcji. Pamiętajmy, że uczestnicząc w nabożeństwie jesteśmy zobowiązani do zakrywania ust i nosa. Do Rad Parafialnych i Duchownych apeluję o zachowanie wymogów bezpieczeństwa, a do osób z grupy ryzyka apeluję o rozwagę i ostrożność – nasze zdrowie powinno być na pierwszym miejscu.
Chcemy się dobrze przygotować do tego ważnego wydarzenia, dlatego w najbliższym tygodniu będziemy wypracowywać szczegółowe procedury dopuszczania naszych miejsc kultu do życia kościelnego. Jednocześnie, z uwagi na bezpieczeństwo zdrowotne naszych wiernych, postanowiliśmy, że wszystkie pozostałe formy życia parafialnego w dalszym ciągu będę odbywać się, aż do odwołania, w trybie zdalnym. Wychodzimy z nowymi inicjatywami godzin biblijnych i prób chórów online. Jako duszpasterze cały czas pozostajemy do Waszej dyspozycji.
Bardzo Was proszę o modlitwę, o trwanie w siostrzanej i braterskiej wspólnocie wiary, o niesienie wzajemnej pomocy w duchu miłości bliźniego. Prośmy Pana, by dane nam było już wkrótce odczuć wartość bycia razem w realnym wymiarze.
Bożego Błogosławieństwa dla Wszystkich Parafii, dla Waszych domów i zakładów pracy. Niech Bóg ma nas w swoje opiece.
Wasz w Chrystusie,
bp Marcin Hintz.
Sopot, 24 kwietnia 2020 roku.
Odezwa BPiGA
"Dobrze czyńmy wszystkim, a najwięcej domownikom wiary” Ga 6,10
Wiele autorytetów mówi nam dziś, że już nic nie będzie takie jak było do tej pory, że po doświadczeniu które przeżywamy, kiedy świat dosłownie musiał zwolnić w swoim szaleńczym biegu a nawet się zatrzymać, ludzie będą już inni, lepsi.
Może Bóg daje nam ten czas na złapanie dystansu do siebie i do innych, do nowych przemyśleń i refleksji.
Osobiście życzę sobie, żeby było w tym stwierdzeniu wiele prawdy, żebyśmy wyszli z tego doświadczenia zwycięsko.
Jednak pozostaną rzeczy niezmienne, które nie podlegają upływowi czasu, są niezależne od jakiejkolwiek sytuacji w tym świecie. To Słowo Boga, obietnice Boże, oraz wartości do których się przyznajemy jako naśladowcy Jezusa Chrystusa.
Jedną z tych wartości jest solidarność z siostrami i braćmi w Kościele. Solidarność wyrażająca się w trosce o drugiego człowieka, modlitwie o niego oraz pomocy. Solidarność tych, którzy od Boga otrzymali więcej z tymi, którzy są aktualnie w potrzebie.
Bratnia Pomoc im. Gustawa Adolfa jest ideą, która nie straci chyba nigdy na swojej wartości. Niesie ona bowiem pomoc finansową dla tych parafii, które troszcząc się o swoje kościoły, kaplice i plebanie nie są w stanie wykonać najpilniejszych remontów samodzielnie.
Od kilku lat inwestujemy również w młodzież i wspomagamy takie projekty jak: Warsztaty Muzyczne, Olimpiady, Zjazdy Ogólnopolskie.
Wierzymy, że również w tym roku, jako domownicy wiary z Warmii i Mazur, Małopolski, Wielkopolski, Polski centralnej, Pomorza i Śląska (Cieszyńskiego, Dolnego, Górnego) połączymy swoje siły i zbierzemy ofiary na wsparcie remontów budynków sakralnych oraz projektów młodzieżowych.
Skoro większość rzeczy ma być teraz inna, to i tegoroczna zbiórka ofiar na Bratnią Pomoc im. Gustawa Adolfa również będzie inna.
Prosimy Was o składanie ofiar dając Wam Drodzy dwie możliwości:
- Przelew na konto bankowe Waszej Parafii z dopiskiem – ofiara na BPGA
- Złożenie ofiary poprzez system szybkich przelewów znajdujący się na stronie luteranie.pl również z dopiskiem – ofiara na BPGA, link: TUTAJ
Każda suma, nawet najmniejsza, jaką zdołacie w tej chwili przelać będzie wykorzystana dla Kościoła! Prosimy o Waszą ofiarność płynącą z serca dla współwyznawców w innych parafiach. Bóg zapłać!
Za Zarząd
ks. Marcin Makula
Strona 2 z 10